Aandachtsgebied Intraveneuze katheter-gerelateerde infecties

Infecties (ICRI) en sepsis (CABSI) veroorzaakt door intraveneuze katheters

Intraveneuze katheters zijn van groot belang bij de zorg en behandeling van patiënten. Ze zijn van essentieel belang voor de toediening van medicatie en vocht per infuus. Aan de andere kant leveren ze een infectierisico op. Micro-organismen kunnen in de huid doordringen via de punctieplaats en lokale infecties veroorzaken. Micro-organismen kunnen ook in de bloedbaan terechtkomen en zich dus hematogeen verspreiden, wat soms kan resulteren in een primaire sepsisinfectie.

Aantal kathetergerelateerde infecties

In de humane geneeskunde is sepsis met een positieve bloedkweek ongeveer 10% van alle nosocomiale infecties. Intraveneuze katheters zijn daarbij direct of indirect betrokken bij het veroorzaken van een sepsisinfectie met een mortaliteit van 25%.^[1]

In de diergeneeskunde zijn er daarover veel minder gegevens beschikbaar. Voor perifere veneuze katheters (PVC) is er tot 46% kans op complicaties.^[2] Voor centraal veneuze katheters is dat 39%.^[3] Er wordt een onderscheid gemaakt tussen mechanische complicaties en ontstekingscomplicaties/infectueuze complicaties. Flebitis is een van de meest voorkomende complicaties.^[4] Dit kan veroorzaakt worden door mechanische, chemische of infectueuze agentia.^[5] Bacteriële kolonisatie van katheters in de diergeneeskunde is een groot probleem, en werd in de literatuur beschreven met een incidentie van 15% tot 39,6%. In sommige gevallen werden multiresistente ziekteverwekkers gedetecteerd in 46% van de positieve kweken.^{[2, 6–9]}

In de humane geneeskunde werden perifere veneuze katheters lange tijd genegeerd als een oorzaak van sepsis, omdat het risico veel lager is dan bij CVC. Toch worden ze veel vaker gebruikt, wat betekent dat het aantal vermijdbare kathetergerelateerde gevallen van sepsis waarschijnlijk nog steeds hoog is.

ICRI of sepsis wordt duidelijk als de micro-organismen of ziekteverwekkers hun weg naar de kathetertip hebben gevonden. In principe kunnen ziekteverwekkers toegang krijgen via de hub van de katheter of via het katheterlumen.^[10]

Oorzaken

De meest voorkomende oorzaken zijn een onderbroken asepsis tijdens het aanbrengen en hanteren van de katheter, bv. als infusiesets vervangen worden of medicatie toegediend wordt. In de humane geneeskunde is het aanbevolen dat patiënten aan een infuus gelegd worden en dat de opstelling gedurende 96 uur een gesloten systeem vormt. Iedere keer dat het infuus losgekoppeld wordt, verhoogt het risico op besmetting van de katheter. In de diergeneeskunde komt het vaak voor dat het infuus losgekoppeld wordt, omdat dierlijke patiënten het infuussysteem niet zonder al te veel inspanningen met zich mee kunnen dragen. Andere oorzaken kunnen bestaan uit besmette medicatie, besmetting van de punctieplaats veroorzaakt door afscheidingen of uitwerpselen, of besmetting veroorzaakt door onbeschermde Luer-lock aansluitingen.^{[11, 12]}

Ook hier weten we uit de humane geneeskunde dat de infectiegraad verlaagd kan worden door doelgerichte preventiemaatregelen en bijscholing.^[13]

Een goede proceshygiëne bij het aanbrengen en hanteren van katheters, het toedienen van infuusbehandelingen en het voorbereiden en toedienen van geneesmiddelen zijn van doorslaggevend belang bij de preventie.

^{[​1] Pittet D Wenzel RP. Nosocomial bloodstream infections. Secular trends in rates, mortality, and contribution to total hospital deaths. Arch Intern Med 1995; 155(11):1177-84.
[​2] Crisi PE, Santis F de, Aste G, Tiscar PG, Mosca F, Gasparini A et al. Inflammatory, Mechanical and Infectious Complications Associated with Peripheral Intravenous Catheters in Dogs and Cats: A risk factor analysis. Vet Sci 2022; 9(3).
[​3] Adamantos S, Brodbelt D, Moores AL. Prospective evaluation of complications associated with jugular venous catheter use in a veterinary hospital. J Small Anim Pract 2010; 51(5):254-7.
[​4] Simpson SE, Zersen KM. Incidence and type of peripheral intravenous catheter complications documented in hospitalised dogs. J Small Anim Pract 2022.
[​5] Helm RE. Accepted but Unacceptable: Peripheral IV Catheter Failure: 2019 follow-up. J Infus Nurs 2019; 42(3):149-50.
[​6] Guzmán Ramos PJ, Fernández Pérez C, Ayllón Santiago T, Baquero Artigao MR, Ortiz-Díez G. Incidence of and associated factors for bacterial colonization of intravenous catheters removed from dogs in response to clinical complications. J Vet Intern Med 2018; 32(3):1084-91.
[​7] Jones ID, Case AM, Stevens KB, Boag A, Rycroft AN. Factors contributing to the contamination of peripheral intravenous catheters in dogs and cats. Vet Rec 2009; 164(20):616-8.
[​8] Marsh-Ng ML, Burney DP, Garcia J. Surveillance of infections associated with intravenous catheters in dogs and cats in an intensive care unit. J Am Anim Hosp Assoc 2007; 43(1):13-20.
[​9] Seguela J, Pages J-P. Bacterial and fungal colonisation of peripheral intravenous catheters in dogs and cats. J Small Anim Pract 2011; 52(10):531-5.
[​10] Cooper GL, Schiller AL, Hopkins CC. Possible role of capillary action in pathogenesis of experimental catheter-associated dermal tunnel infections. J Clin Microbiol 1988; 26(1):8-12.
[​11] Prävention von Gefäßkatheter-assoziierten Infektionen bei Früh- und Neugeborenen (Prevention of vascular catheter-associated infections in pre-terms and neonates): Empfehlung der Kommission für Krankenhaushygiene und Infektionsprävention (KRINKO) beim Robert Koch-Institut (Recommendation of the Robert Koch Institute’s Commission on Hospital Hygiene and Infection Prevention (KRINKO)) . Bundesgesundheitsbl 2018; 61(5):608-26.
[​12] Prävention von Infektionen, die von Gefäßkathetern ausgehen (Prevention of infections caused by vascular catheters): Teil 2 – Periphervenöse Verweilkanülen und arterielle Katheter Empfehlung der Kommission für Krankenhaushygiene und Infektionsprävention (KRINKO) beim Robert Koch-Institut (Part 2 – Periphervenous indwelling cannulae and arterial catheters. Recommendation of the Commission for Hospital Hygiene and Infection Prevention (KRINKO) at the Robert Koch Institute). Bundesgesundheitsbl 2017; 60(2):207-15.
[​13] Dettenkofer M. Praktische Krankenhaushygiene und Umweltschutz (Practical hospital hygiene and environmental protection). 4th ed. Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg; 2018. (Springer Reference Medicine).​}